Điều trị ung thư bằng tế bào gốc

Điều trị ung thư bằng tế bào gốc giúp cơ thể của bệnh nhân có thể tái tạo lại các tế bào máu, phương pháp này vượt trội hơn các phương pháp điều trị khác như hóa trị, xạ trị – thường giết chết các tế bào gốc trong tủy xương. Cấy ghép tế bào gốc hay còn gọi là ghép tủy là quá trình thay thế các tế bào máu gốc bất thường của một người bằng những tế bào máu gốc khỏe mạnh từ tế bào gốc lưu trữ của em bé hoặc người hiến tặng. Tế bào gốc được truyền vào bằng đường tĩnh mạch, sau đó di chuyển trong mạch máu và tìm đến với tủy xương, phát triển và tạo các tế bào máu cần thiết cho cơ thể.

1. Danh mục ung thư có thể điều trị bằng tế bào gốc

• Các bệnh ung thư máu chiếm chủ yếu (75%)
• Lơ xê mi cấp dòng tủy
• Lơ xê mi kinh dòng bạch cầu hạt
• Lơ xê mi cấp dòng lympho
• U lympho ác tính không Hodgkin
• Hội chứng rối loạn sinh tủy (MDS)
• Hội chứng thực bào máu (HLH)
• Lơ xê mi kinh dòng lympho…
• Một số bệnh máu khác:
  • Những rối loạn sinh máu: Suy tuỷ xương, hội chứng thiếu hụt miễn dịch (bệnh Chediak-Higashi, hội chứng thiếu hụt miễn dịch kết hợp mức độ nặng), bệnh tự miễn…
  • Những rối loạn bẩm sinh của dòng hồng cầu: Thalassemia…
  • Những khiếm khuyết về chuyển hoá ở trẻ sơ sinh: Bệnh rối loạn chuyển hóa đường (mucopolysaccharidose)…

Không áp dụng cho:

• Người đang mắc bệnh tự miễn.
• Đang sử dụng thuốc chống thải ghép.
• Ung thư máu dòng tế bào T hoặc NK.
• Đang bị nhiễm khuẩn hoặc mắc các bệnh lý nội khoa nặng

2. Các loại cấy ghép tế bào gốc

Trong phương pháp cấy ghép tế bào gốc, bệnh nhân nhận được các tế bào gốc tạo máu qua đường truyền tĩnh mạch. Khi đã vào cơ thể, các tế bào gốc này di chuyển đến tủy xương và thay thế các tế bào hư hỏng trong quá trình điều trị ung thư. Các tế bào gốc tạo máu được sử dụng trong cấy ghép có thể lấy từ tủy xương, trong máu hoặc dây rốn. Các loại cấy ghép tế bào gốc bao gồm:

• Ghép tự thân (“Tự ghép”): Lấy nguồn tế bào gốc từ người bệnh truyền trở lại cho chính họ.
• Ghép đồng loại (“Dị ghép”): Các tế bào gốc lấy từ người khác. Người hiến tặng có thể là người có quan hệ huyết thống nhưng cũng có thể là người không có quan hệ máu mủ ruột thịt, nhưng bắt buộc phải phù hợp về gen.
• Cùng hệ: Nguồn tế bào gốc đến từ anh chị em sinh của bệnh nhân.

Để giảm thiểu các tác dụng không mong muốn và cải thiện khả năng thành công trong dị ghép tế bào gốc, người hiến tặng phải mang nguồn tế bào gốc tạo máu phù hợp với bệnh nhân.

3. Cơ chế điều trị ung thư bằng cấy ghép tế bào gốc

Ghép tế bào gốc thường không có tác dụng trực tiếp trong quá trình điều trị ung thư. Thay vào đó, việc ghép này giúp bệnh nhân phục hồi khả năng sản xuất tế bào gốc sau những đợt hóa trị, xạ trị hoặc cả hai. Chẳng hạn trong điều trị các ung thư hệ tạo máu, sau đợt điều trị hóa chất liều cao, tiêu diệt các tế bào ung thư, nhưng đồng thời cũng tiêu diệt các tế bào gốc tạo máu của bản thân người bệnh. Nhờ việc ghép (truyền) các tế bào gốc vào, mà tế bào tạo máu phục hồi, sản xuất lại như cũ các tế bào máu, tế bào miễn dịch, từ đó giúp người bệnh khỏi bệnh.

Tuy nhiên, trong ghép tế bào gốc đồng loại, có thể trực tiếp chống lại ung thư. Điều này xảy ra do một cơ chế gọi là “Tế bào ghép chống lại khối u” (hiệu ứng “Ghép chống u”) sau khi tiến hành dị ghép. Cơ chế này xảy ra khi các tế bào bạch cầu từ người hiến tặng tấn công vào tế bào ung thư còn sót lại trong cơ thể bệnh nhân sau những đợt điều trị ung thư với các thuốc liều cao. Qua đó, ghép tế bào gốc còn có khả năng cải thiện hiệu quả của các phương pháp điều trị.

Tế bào gốc có khả năng biệt hóa thành các loại tế bào khác trong cơ thể để giúp quá trình hồi phục của bệnh nhân ung thư đang điều trị.

5. Điều trị ung thư bằng tế bào gốc có ưu nhược điểm gì?

Ưu điểm và nhược điểm của kỹ thuật