Ứng dụng của probiotic trong điều trị bệnh ung thư tuyến tụy

Ung thư tuyến tụy là một trong những bệnh ác tính nguy hiểm nhất và tỷ lệ gây tử vong cao. Chỉ 24% bệnh nhân sống sót sau 1 năm và chỉ 9% sẽ sống đến 5 năm sau khi được chẩn đoán là mắc bệnh [1] , trong khi phần lớn bệnh nhân có tuổi thọ khoảng 8–13 tháng [2]. Phương pháp điều trị phổ biến là phẫu thuật cắt bỏ khối u, tuy nhiên chỉ một số ít (<20%) bệnh nhân đủ tiêu chuẩn để thực hiện việc cắt bỏ khối u bởi vì sự di căn của ung thư tuyến tuỵ diễn ra nhanh và liên quan đến diễn biến bệnh tại thời điểm phát hiện.

Các nghiên cứu gần đây về hệ vi sinh vật có lợi – probiotics đã đưa ra những hiểu biết mới về cách probiotics có thể tác động đến sự phát triển và điều trị ung thư. Cụ thể, trong ung thư biểu mô tuyến tụy, probiotics đã được chứng minh là có thể tạo ra chất trung gian chống lại sự phát triển làm giảm số lượng tế bào ung thư và cấp độ tổn thương mô, đồng thời ức chế và ngăn chặn sự biến đổi và di căn của tế bào ác tính trong các tế bào ung thư tuyến tuỵ [3].

TẢI FILE PDF TẠI ĐÂY: Ứng dụng của probiotic trong điều trị bệnh ung thư tuyến tụy – PDF

Cơ chế của probiotic trong điều trị ung thư tuyến tụy

Người ta sử dụng 1 loại probiotics là Probiotic Aspergillus oryzae, trong quá trình nuôi cấy, Axit heptelidic do Aspergillus oryzae tiết ra có thể lưu thông khắp đường ruột để đi vào toàn bộ cơ thể vật chủ và sau đó nó chuyển đến tuyến tụy thông qua con đường truyền tín hiệu MAPK p38, tại đây nó sẽ ức chế sự phát triển của ung thư tuyến tụy (Hình 1) [4-6]. Ngoài ra một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nguyên nhân đẫn đến tình trạng xấu đi nhanh chóng của ung thư tuyến tuỵ có liên quan đến Porphyromonas Gingivalis, một loại vi khuẩn gây nên các bệnh viên ở đường tiêu hoá (viêm lợi, viêm nha chu…). Nhưng khi tiến hành điều trị kháng sinh kết hợp với probiotics, người ta phát hiện số lượng và độ tổn thương do tế bào ung thư tuyến tuỵ gây ra giảm xuống đáng kể, đồng thời sự biến đổi và di căn cũng được giảm xuống [4,6]. Mặt khác việc điều trị bằng kháng sinh sẽ gây nên các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc tới người bệnh, việc điều trị kết hợp với probiotics có thể làm giảm một số tác dụng phụ bằng cách khôi phục lại hệ vi sinh vật có lợi [7,8]. Tác dụng ức chế của probiotics đối với biểu hiện tế bào ung thư có thể được coi là một phương pháp điều trị bổ trợ đầy hứa hẹn đối với các chất ức chế kiểm soát miễn dịch cho những bệnh nhân ung thư tuyến tụy được chọn trong tương lai.

Hình 1: Cơ chế hoạt động của probiotics trong việc ức chế hoạt động của khối u tuyến tuỵ

Một số thử nghiệm lâm sàng và khuyến cáo khi sử dụng probiotic trong điều trị và hỗ trợ điều trị

Có rất nhiều tài liệu nghiên cứu ủng hộ vai trò nhiều mặt của probiotics trong phòng ngừa ung thư tuyến tụy bằng cách kiểm soát viêm tụy và nhiều yếu tố nguy cơ khác như tiểu đường, hoại tử tuyến tụy, viêm nhiễm, béo phì. Dữ liệu hiện tại không đủ để đưa ra kết luận về tác dụng của men vi sinh đối với bệnh ung thư tuyến tụy do số lượng thử nghiệm hạn chế và tính không đồng nhất [7]. Sử dụng men vi sinh đường ruột có thể ngăn ngừa các biến chứng nhiễm trùng. Tác dụng của điều trị dự phòng bằng men vi sinh ở những bệnh nhân bị viêm tụy cấp nặng được dự đoán và nghiên cứu. Trong một nghiên cứu trước đây, tác giả thực hiện nghiên cứu trên 298 bệnh nhân bị viêm tụy cấp nặng đã được dự đoán trước trong vòng 72 giờ kể từ khi xuất hiện các triệu chứng để nhận chế phẩm men vi sinh đa chủng loại hoặc giả dược, dùng qua đường ruột hai lần mỗi ngày trong 28 ngày [9]. Nghiên cứu này đã được đăng ký, số ISRCTN38327949. Ở những bệnh nhân bị viêm tụy cấp nặng đã được dự đoán trước, việc điều trị dự phòng bằng men vi sinh với sự kết hợp của các chủng men vi sinh này không làm giảm nguy cơ biến chứng nhiễm trùng và có liên quan đến việc tăng nguy cơ tử vong trong trường hợp bệnh nhân bị viêm tụy nặng. Do đó, chúng ta nên điều trị dự phòng với những bệnh nhân có nguy cơ bị bệnh viêm tụy hay ung thư tụy bằng việc kết hợp cụ thể của các chủng lợi khuẩn và liều lượng phù hợp [10].

Tuy nhiên, hiệu quả của probiotics là loài và chủng cụ thể và thậm chí một chủng probiotics duy nhất có thể phát huy tác dụng của nó thông qua nhiều con đường đồng thời trong phòng ngừa ung thư tuyến tụy. Dữ liệu mới nổi cho thấy synbiotic là một cách tiếp cận hiệu quả hơn so với prebiotic hoặc men vi sinh đơn thuần. Nhiều nghiên cứu in vivo đặc biệt là ở người được đảm bảo để làm sáng tỏ thêm và xác nhận vai trò tiềm năng của men vi sinh, prebiotic và synbiotic trong phòng ngừa ung thư tuyến tụy. Không còn nghi ngờ gì nữa, nghiên cứu điều tra vai trò của men vi sinh trong phòng ngừa ung thư tuyến tụy vẫn còn ở giai đoạn sơ khai. Tóm lại, vẫn còn nhiều điều cần tìm hiểu về vai trò của men vi sinh đối với bệnh ung thư tuyến tụy, một tương lai đầy hứa hẹn của phương pháp phòng ngừa cũng như điều trị chắc chắn sẽ xuất hiện.

Tài liệu tham khảo

1.   Rawla, Prashanth, Tagore Sunkara, and Vinaya Gaduputi. “Epidemiology of pancreatic cancer: global trends, etiology and risk factors.” World journal of oncology 10, no. 1 (2019): 10-27.
2.   Hariharan, Deepak, A. Saied, and H. M. Kocher. “Analysis of mortality rates for pancreatic cancer across the world.” Hpb 10, no. 1 (2008): 58-62.
3.   Panebianco, Concetta, Annacandida Villani, Federica Pisati, Fabrizio Orsenigo, Marynka Ulaszewska, Tiziana Pia Latiano, Adele Potenza et al. “Butyrate, a postbiotic of intestinal bacteria, affects pancreatic cancer and gemcitabine response in in vitro and in vivo models.” Biomedicine & Pharmacotherapy 151 (2022): 113163.
4.   Jan, Ming-Shiou, Wan-Ting Chen, Yu-Jen Chen, Chia-Wei Lin, Wen-Wei Chang, Chung-Hung Tsai, Jia-Shiou Peng, and Li-Jin Hsu. “Probiotics ameliorate Porphyromonas gingivalis-promoted pancreatic cancer progression in oncogenic Kras transgenic mice.” Cancer Research 77, no. 13_Supplement (2017): 235-235.
5.   Konishi, Hiroaki, Shotaro Isozaki, Shin Kashima, Kentaro Moriichi, Satoshi Ichikawa, Kazuki Yamamoto, Chikage Yamamura et al. “Probiotic Aspergillus oryzae produces anti-tumor mediator and exerts anti-tumor effects in pancreatic cancer through the p38 MAPK signaling pathway.” Scientific Reports 11, no. 1 (2021): 11070.
6.   Chen, Shan-Ming, Li-Jin Hsu, Hsiang-Lin Lee, Ching-Pin Lin, Szu-Wei Huang, Caucasus Jun-Lin Lai, Chia-Wei Lin et al. “Lactobacillus attenuate the progression of pancreatic cancer promoted by Porphyromonas gingivalis in K-RASG12D transgenic mice.” Cancers 12, no. 12 (2020): 3522.
7.   Singhal, Barkha, Ankita Mukherjee, and Shubham Srivastav. “Role of probiotics in pancreatic cancer prevention: the prospects and challenges.” Advances in Bioscience and Biotechnology 7, no. 11 (2016): 468-500.
8.   Panebianco, Concetta, Federica Pisati, Maria Ulaszewska, Annapaola Andolfo, Annacandida Villani, Federica Federici, Manna Laura et al. “Tuning gut microbiota through a probiotic blend in gemcitabine‐treated pancreatic cancer xenografted mice.” Clinical and Translational Medicine 11, no. 11 (2021).
9.   Besselink, Marc GH, Hjalmar C. van Santvoort, Erik Buskens, Marja A. Boermeester, Harry van Goor, Harro M. Timmerman, Vincent B. Nieuwenhuijs et al. “Probiotic prophylaxis in predicted severe acute pancreatitis: a randomised, double-blind, placebo-controlled trial.” The Lancet 371, no. 9613 (2008): 651-659.
10. Besselink, Marc G., Hjalmar C. van Santvoort, Willem Renooij, Martin B. de Smet, Marja A. Boermeester, Kathelijn Fischer, Harro M. Timmerman et al. “Intestinal barrier dysfunction in a randomized trial of a specific probiotic composition in acute pancreatitis.” Annals of surgery 250, no. 5 (2009): 712-719.